Panta Rhei Kai Ouden Menei

Zo luidt de volledige spreuk op dit standbeeld, in een fontein in Philipsdorp: Panta Rhei Kai Ouden Menei – Alles stroomt en niets blijft. De woorden zijn van de Griekse filosoof Heraclitos, van rond 500 v C.

Dit beeld was een cadeau van alle Philips-werknemers bij het 60-jarig bestaan van het bedrijf, in de vorm van een monumentale fontein met een beeld in het midden. Het staat in een parkje bij de voormalige Bedrijfsschool van Philips.

[clearboth]

[margin20]De Amsterdamse beeldhouwer Hubert van Lith was zes jaar bezig om 24 reliefbeelden en drie beelden voor de drie (uit één stuk bestaande ) ‘pilaren’ te maken. Het beeld heeft ook een Nederlandse naam: “De Roep, het Licht, het Schouwen”.

[margin30]

Van Lith vond dat het de Philips mentaliteit weergaf, de verbondenheid van het personeel met de groeiende onderneming. Hij ging de bedrijven in om de werknemers te observeren in hun werk. Hij was onder de indruk van de duizenden samenwerkende handen in 44 disciplines bij Philips. In het beeld heeft hij een verdeling gemaakt tussen mannen en meisjes, en daarbinnen een onderverdeling in handarbeiders, administratief personeel en intellectueel kader.

“De Roep, het Licht, het Schouwen” verwijzen naar de drie soorten taken die Philips zichzelf had opgelegd:
[arrow_list]

• het bereiden van de weg van het woord (‘de roep’);
• het brengen van licht;
• de overdracht van het beeld (‘het schouwen’).

[/arrow_list]
[margin30]
[fancy_header]het gedicht[/fancy_header]

Deze drie thema’s zijn uitgebeeld in de drie bovenste beelden en zijn ook verwoord door de dichter Victor van Friesland in een drietal platte inscriptie-platen onderaan de fontein:

[fancy_box]

Het Licht
Het licht als scheiding van de duisternis
Daaglijksche zegen en geheimenis
Maakt voor den Mensch de wijde wereld zichtbaar
Wier schoonheid hem een glas en luister is.

De Roep
Liefde der werkers tot het samenwerken
Wordt hier tot roep en roeping van de sterken
’t Geluid uitdragend, over ruimte en tijd
Dat de eenheid van het menschdom zal bewerken.

Het Schouwen
Wat de oogen zien, dat zal het hart verstaan
Beschouw de wereld: voor u zal ’t bestaan,
Nu duister, dan doorzichtig, zich ontvouwen
Begrensd en eindloos werkelijk en waan.

[/fancy_box]

[fancy_header]Philips Bedrijfsschool[/fancy_header]

De fontein staat middenin het parkje dat voor de voormalige Philips Bedrijfsschool ligt.

[margin20]

[clearboth]

[margin30]

In september 2010 toen er ter ere van ‘Philipsdorp 100 jaar’ in Philipsdorp tal van afbeeldingen hingen heb ik bovenstaande foto gemaakt. Het bijschrift luidt:

[fancy_box]
Het gebouw van de Philips Bedrijfsschool (Jongens Nijverheids Onderwijs). Deze school stond open voor iedere jongen die de lagere school met goed gevolg had doorlopen. Ze leerden hier een ambacht. Na vier jaar ontvingen ze dan een vak- en een schooldiploma. Vanaf het begin speelden de opleiding en training van werknemers een grote rol bij Philips. Een deel van dit gebouw is verwoest bij een bombardement in december 1942.

[margin20]

Het linker gedeelte is daarna in een lichte boogvorm herbouwd. Het Philips Bouwbureau was gehuisvest in houten barakken die stonden op de plaats waar nu de fontein staat. De fontein Panta Rhei (Alles Stroomt), ook wel jubileummonument De Roep – Het Licht – Het Schouwen genoemd, is aangeboden door het voltallig personeel van Philips Gloeilampenfabrieken ter gelegenheid van het 60-jarig jubileum van Philips in 1951.
[/fancy_box]

De foto uit 1930 is van één jaar na de oprichting. Het gebouw is gelegen tussen de Berkenstraat, de Kastanjelaan en de Frederiklaan in Eindhoven, tussen het Philipsdorp en het industrieterrein Strijp-S in. Naast de bedrijfsschool stond er op het terrein ook een klooster waar de leerlingen verbleven als ze te ver van school woonden. [1]
[arrow_list]

• 1929: opgericht;
• 1942: bombardement;
• 1947: gesloopt, herbouw;
• 1950: nieuwe gebouw geopend;
• 1954: uitbreidingen van de school. Nieuwe vleugels met nieuwe onderwijsafdelingen en commerciële afdelingen. Deze uitbreiding heeft grotendeels het uiterlijk van het huidige gebouw gegeven.
• 1989: Philips Bedrijfsschool stopt; pand aan de Frederiklaan stond voor 5 jaar leeg.
• 1994: Gebouw in gebruik door het Technisch Lyceum Eindhoven.
• 2000: ROC Eindhoven in het gebouw gehuisvest.

[/arrow_list]
[margin40]

Verwijzing

[1] [fancy_link link=”http://nl.wikipedia.org/wiki/Philips_Bedrijfsschool” target=”blank”]NL Wikipedia – Philips Bedrijfsschool[/fancy_link]

[margin30]